Trong bối cảnh nhu cầu thép trong nước chưa phục hồi hoàn toàn, sự gia tăng mạnh mẽ của hàng nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, đang tạo ra những khó khăn đáng kể cho các nhà máy luyện thép và các doanh nghiệp trong nước.
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam [VSA], các công ty thép trong nước hiện có năng lực sản xuất khoảng 23 triệu tấn thép thô và 38,6 triệu tấn thép thành phẩm mỗi năm. Mặc dù sản lượng thép xây dựng và các sản phẩm thép khác dự báo tăng trưởng 7% trong năm 2024 so với năm trước, nhưng sự cạnh tranh không lành mạnh từ thép nhập khẩu giá rẻ đã làm rối loạn trật tự thị trường, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh.
Áp lực từ thép nhập khẩu giá rẻ
Từ năm 2022, lượng thép hình chữ H nhập khẩu từ Trung Quốc tăng mạnh, đạt 72.000 tấn trong 9 tháng đầu năm 2024, tăng hơn gấp đôi so với năm 2023. Không chỉ Trung Quốc, Nhật Bản cũng đẩy mạnh xuất khẩu thép hình chữ H vào Việt Nam với mức tăng 811% trong năm 2024. Tương tự, thép Hàn Quốc với lượng nhập khẩu gần 13.000 tấn trong năm nay cũng tăng 267% so với hai năm trước. Đặc biệt, một số nhà xuất khẩu còn điều chỉnh sản phẩm để lách thuế chống bán phá giá, gây thêm áp lực cho doanh nghiệp trong nước.
Sản xuất thép trong nước đối mặt với thép nhập khẩu giá rẻ
Thực trạng ngành sản xuất thép nội địa
Công ty Cổ phần Thép Posco Yamato Vina [PYVina], một nhà sản xuất thép hình hàng đầu, là minh chứng cho những khó khăn mà ngành phải đối mặt. Sản lượng thép hình chữ H của công ty giảm liên tiếp trong các năm gần đây, từ 208.000 tấn năm 2022 xuống còn 39.000 tấn chỉ trong quý I/2024. Điều này xuất phát từ sự cạnh tranh không cân xứng với hàng nhập khẩu giá thấp.
Chính phủ Việt Nam đã áp thuế chống bán phá giá lên các sản phẩm thép từ Trung Quốc, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế. Quyết định mới nhất từ Bộ Công Thương giảm mức thuế đối với một số nhóm công ty Trung Quốc, càng làm tăng nguy cơ “xâm lấn” thị trường nội địa.
Kiến nghị và hướng đi tương lai
Trước tình hình này, các tập đoàn thép trong nước đang kêu gọi những biện pháp hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, bao gồm:
– Siết chặt các biện pháp phòng vệ thương mại.
– Tăng cường kiểm tra chất lượng thép nhập khẩu để bảo vệ an toàn người sử dụng.
– Hỗ trợ thúc đẩy tiêu thụ nội địa nhằm giảm phụ thuộc vào xuất khẩu.
Ngành sản xuất thép, với vai trò then chốt trong các dự án xây dựng và phát triển hạ tầng quốc gia, cần được bảo vệ và phát triển bền vững để đóng góp cho sự thịnh vượng của nền kinh tế. Việc duy trì một môi trường cạnh tranh công bằng sẽ là chìa khóa giúp các nhà máy luyện thép trong nước vượt qua khó khăn hiện tại và phát triển lâu dài.