Do các nhà máy luyện thép tại Trung Quốc gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận, điều này đã thúc đẩy việc đình chỉ hệ thống phê duyệt các nhà máy thép mới từ ngày 23/8/2024, theo thông báo từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc [MIIT]. Động thái này nhằm giải quyết tình trạng dư thừa công suất và giảm áp lực lên thị trường trong bối cảnh xuất khẩu thép tăng vọt.
Nguyên nhân và hệ quả của việc đình chỉ phê duyệt
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc đã áp dụng quy tắc yêu cầu các công ty thép phải loại bỏ công suất cũ trước khi được phép xây dựng nhà máy luyện thép mới. Tuy nhiên, MIIT đã quyết định gỡ bỏ quy định này và thay thế bằng một chương trình mới nhằm đối phó với tình trạng cung vượt cầu. Nhu cầu thép nội địa đã giảm hơn 10% kể từ năm 2020, điều này buộc ngành công nghiệp phải thu hẹp quy mô để phù hợp với nền kinh tế đang dần ít phụ thuộc vào xây dựng.
Việc thép xây dựng Trung Quốc tràn ngập thị trường quốc tế là dấu hiệu rõ ràng cho thấy các công ty thép đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra cho sản lượng khổng lồ lên tới 1 tỷ tấn mỗi năm. Xuất khẩu thép của Trung Quốc đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2016, nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc các quốc gia khác như Mỹ và châu Âu phàn nàn về việc cạnh tranh không lành mạnh do thép Trung Quốc giá rẻ.
Dư thừa công suất, thép Trung Quốc gây áp lực cho nhiều thị trường khác
Dư thừa công suất và triển vọng tương lai
Mặc dù Trung Quốc đã đình chỉ phê duyệt các nhà máy thép mới, nhưng các chuyên gia vẫn cho rằng động thái này là chưa đủ để loại bỏ tình trạng dư thừa công suất. Theo Citigroup, ngành thép xây dựng [thép cuộn, thép gân] Trung Quốc sẽ cần những biện pháp mạnh mẽ hơn, bao gồm cả việc kiểm soát chặt chẽ sản xuất và sự can thiệp mạnh mẽ của chính phủ.
Chủ tịch Tập đoàn Baowu, nhà máy luyện thép lớn nhất thế giới, cảnh báo rằng tình hình hiện tại của ngành công nghiệp thép còn tồi tệ hơn các cuộc khủng hoảng trước đây vào năm 2008 và 2015. Các công ty thép toàn cầu, bao gồm ArcelorMittal, cũng đã bày tỏ lo ngại về tác động tiêu cực từ lượng thép xuất khẩu của Trung Quốc gia tăng.
Mặc dù giá thép giảm nhẹ sau thông báo của chính phủ Trung Quốc, nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là nhiều nhà máy luyện thép mới đã được phê duyệt và dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong vòng hai năm tới. Citigroup ước tính có hơn 80 triệu tấn công suất thép đã được chấp thuận nhưng chưa triển khai, điều này tiếp tục tạo áp lực lên ngành công nghiệp.
Trung Quốc đã triển khai chương trình “hoán đổi công suất” từ giữa thập kỷ trước nhằm kiểm soát việc mở rộng công suất trong các ngành công nghiệp nặng, bao gồm thép. Theo quy định mới nhất, một tấn công suất thép mới chỉ được phê duyệt nếu tương ứng với việc đóng cửa 1,5 tấn công suất cũ ở các khu vực nhạy cảm về môi trường. Tuy nhiên, chương trình này đã không thể kiểm soát được sự tăng trưởng công suất, dẫn đến tình trạng dư thừa ngày càng nghiêm trọng.
Nhiều nhà máy luyện thép đã tận dụng việc phá dỡ các cơ sở cũ để xây dựng nhà máy thép lớn hơn, thay vì giảm công suất. Điều này góp phần làm tăng thêm áp lực lên thị trường thép nội địa và toàn cầu. Công ty thép lớn như Baowu cho rằng chính phủ cần có biện pháp quyết liệt hơn để giải quyết triệt để tình trạng này.
Trong thời gian tới, Trung Quốc dự kiến sẽ đưa ra các chính sách hoán đổi công suất mới để kiểm soát sản lượng tốt hơn. Các địa phương sẽ phải chịu trách nhiệm trước chính phủ nếu phê duyệt các nhà máy thép trái phép.
Ngành thép xây dựng [thép dây cuộn, thép vằn] Trung Quốc đang trải qua một giai đoạn khó khăn do sự mất cân đối cung cầu và sự can thiệp của chính phủ nhằm kiểm soát công suất. Việc đình chỉ phê duyệt các nhà máy luyện thép mới là bước đầu quan trọng, nhưng vẫn cần những biện pháp mạnh mẽ hơn để ổn định ngành công nghiệp. Các công ty thép toàn cầu, trong đó có Trung Quốc, phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc tìm kiếm giải pháp bền vững cho tương lai.